ÜÇ

Ey ahali!

Bu ay kalplerimiz buluştu. Ramazan, Pesah, Paskalya bir arada.

Tarihte ve Kudüs’te de olduğu gibi bugün de ortak anılarımızla birlikteyiz. Asırlar sonra en güzel, en özel, en kutlu günlerimiz buluştu. Üç kutsal kitabın kutlu günleri bu sene aynı döneme denk geldi.

Kronolojik sırayla gidecek olursak, Pesah’tan başlayalım. 3000 yıldan beri bir yahudiye her zaman özgürlüğünü hatırlatır. Yahudi aileleri Pesah gecesi bir araya gelir, tarihlerinin yaşamış oldukları bu hikayeyi nesilden nesile aktararak unutturmazlar. Bu bayramın iki adı vardır; Pesah ve Hag Ha Matzot.

Pesah, anlam olarak İbranice geçiş demektir. 10 felaket sırasında İsrailoğullarını belalardan uzak tutan mucizevi kutsal korunmayı hatırlatır. “Tanrı İsrailoğullarının evlerinin üzerinden geçti. (Pesah)” Bu olay, daha sonraki dönemlerde, Bet Hamikdaş’ta kuzu veya keçi kurban edilerek anılır. (bknz:günah keçisi)

Hag Ha Matzot (hamursuz) adı ise, bayram boyunca yalnız mayalanmamış undan ekmek (matsa) yenileceğini hatırlatmak için konmuştur. Bayram sürecinde ekmek hazırlamak için maya kullanılmamasının sebebi ise İsrailoğulları, Mısır’da özgürlüklerine kavuştukları anda apar topar kutsal topraklara dönme hazırlıkları yaparken ekmeği mayalamaya zaman bulamadıklarından mayasız ekmekleri (matsa) 18 dakika içinde pişirip yola düşmüşler. 18 dakikadan fazla pişirilmiş matsa ve hametz denilen beş buğdayın mayalı halinin ( buğday, arpa, yulaf, çavdar ve kusmin) evde bulunması bile koşer kurallarına aykırıdır. Pesah gecesi sofrada anlatılan öykülerde Tanrı’nın mucizeleri babadan oğula aktarılır.

Bu bayram, İsrail’de 7 diğer ülkelerde 8 gün kutlanır. Bu durum, dinler tarihinin ilk kutsal kitabı sayılan Tevrat’ın Çıkış ayetinin 12. Bölümünde anlatılmaktadır.

Tüm Yahudilerin Pesah bayramı kutlu olsun efendim.

Gelgelelim Paskalya’ya… Paskalya günü, Diriliş Pazarı, Kıyam Yortusu gibi isimlerle bilinir. Kelime kökeni İbranice’ye dayanır. Paskalya, İbranice’de dokunmadan geçmek manasına gelir. Öncelikle tüm kiliselerde 21 Martın ardından gelen dolunaydan sonra ki bir güne ve pazara denk gelmesi zorundadır bu yüzden her sene tarihi değişir. İseviler, yüzyıllar boyu tarihi hususunda sürekli kararsızlığa düşmüştür. Hatta Doğu Ortodoks Kilisesi ile Roma Kilisesi’nin ilk kopma nedenlerinden birinin bu olduğu söylenir.

Cuma başlayıp Pazar gecesi sona eren 4 günlük bir süreçtir. Bu bayram, İsa’nın dirilişini dile getirir.

Hristiyanlığa göre; İsa, havarileriyle birlikte yediği son yemekten sonra öleceğini anlamış çünkü Tanrı bunu uzun zamandır planlamıştı. İnsanların yaptığı ve yapacağı tüm yanlışların cezasını çekmek için ölmüş ve yeniden doğmuştur.  O meşhur son akşam yemeğinin ardından gelen havarisi Yahuda’nın ihanetinden sonra askerler İsa’yı götürür ve O’nu Calvary denilen yerde çarmıha çivilemişlerdir ve İsa, oracıkta can vermiştir. İsa öldükten sonra havarileri onu bir kaya mağarasına götürmüşlerdir. Pazar gününün erken saatlerinde bir deprem meydana gelmiş ve gökten bir Gabriel (Cebrail) adında ki melek inmiştir ve İsa’nın cesedini o mağaradan almıştır. Bunu gören Mary Magdalene mağaraya girmiş ve meleği görmüştür. Melek, ona; “İsa burada değil o yaşıyor. Git ve herkese onu tekrar göreceklerini söyle demiştir.”

Mary’nin herkese haber vermesine rağmen başta kimse ona inanmamıştır fakat Paskalya’nın ikinci gününde İsa, onlarla tanışmak için geri dönmüş ve gerçekten ölümden dirilmişti. Bu olayın 40 gün ardından İsa, havarilerini büyük bir dağın yakınına götürmüş, elini kaldırmış ve onları kutsamıştır. “Tüm insanlara benden bahsedin.” deyip sonra tekrar göğe yükselmiştir. Bu güne ise, Yükseliş Günü demişlerdir.

Çarmıha gerilişi, ölümü ve dirilişini temsil eder. Paskalya, perhizle geçen 5 haftalık bir hazırlık dönemi ile son haftayı içine alır. Paskalya gününde ise sona erer. Pentekostes (hamsin) yortusuna kadar süren 50 günlük döneme Paskalya dönemi adı verilir. Paskalya günü için evlerde özel çörekler yapılır. Yumurtalar haşlanır, renk renk boyanır. Mumlar yakılır. Dualar edilir…

Paskalya’yı bütün Hristiyan mezhepleri, kendi inanç şekillerine göre kutlarlar. Süryanilerin temmuz ayında kutladıkları “Meryem Ana Paskalyası” adı verilen yortu da Paskalya kavramı içinde yer alır.

Katolik kiliselerinde, Paskalya gecesi ayininde; yeni ateş kutsanır, Paskalya mumu yakılır, kutsal kitaptan bölümler okunur vaftiz törenleri yapılır.

Rum ve Rus Ortodoks kiliselerinde, gece ayinlerinden önce kilise dışında bir ayin alayı düzenlenir. Alay. Kiliseden çıkarken hiç ışık yakılmaz. Dönüşte ise İsa’nın dirilişini simgelemek için yüzlerce mum yakılır. (bknz: 1 Peter 1:3, John 11:25-26, Matta 27:50-53, Matta 28:1-10, Markos 16:1-8)

Yine tüm Hristiyan alemine mutlu kutlu Paskalyalar diliyoruz efendim.

Son kutsal kitabın ilk bayramı Ramazan ve Ramazan Bayramı ise son kutsal kitap olan Kuran-i Kerim’in dili olan Arapça’da “eid ul-fitr” anlamına gelir. Yani, iftar bayramı demektir. 30 gün boyunca oruç tutulur ve 30. Günün sonunda 3 gün boyunca tutulan oruçların armağanı olarak 3 gün bayram edilir.

İslam alemine göre Ramazan aslında bayramın değil, bir ayın adıdır ve her yıl ramazan ayı geldiğinde Müslümanlara 30 gün boyunca oruç tutmak Tanrı tarafından farz edilmiştir.(bknz: Bakara,185.) İslamın beş şartından biridir. Müslümanların oruç tutmasının altında birçok neden  vardır.

Öncelikle orucun manevi amacı aç kalınan sürede oruçlu olmama durumunda da aç olan insanların halinden anlamadır. Yaradan, kulunun aç ve susuz olduğu süre boyunca nefsine hakim olmasını ve şükretmesini bekler. Aç haldeyken vücut, sanılanın aksine daha dinç olacağından diğer islamın şartlarının yerine getirilmesini de kolaylaştırır. Lakin, tüm bunların haricinde; oruç, yalnızca ergenlik dönemine erişmiş ve sağlığı elverişli kişiler için farzdır.

İslami inanışa göre;oruç, berekettir. Ramazan ayı boyunca sofralardaki bereket diğer aylarda görülmemektedir.

Oruç, hicretin ikinci yılında farz kılınmıştır. Kuran, bu ayda indirilmiştir, İslam’ın güneşi bu ayda doğmuştur. İslamiyette bin aydan daha hayırlı gece olan Kadir Gecesi de bu ayın içindedir. Bu ayda tutulan oruçların, Müslümanların inandığı kıyamet gününde onlara şefaat edeceği bilinir. (bknz: nesai, savm:4.167)

İşte bu 30 gün tutulan orucun Ramazan ayının bitmesini takip eden ilk üç gün de bu ayın mükafatı, bayramıdır. Bu bayramda İslam alemi erkekleri sabah namaza gider, evin küçük çocukları süslenip kapı kapı şeker toplamaya çıkar, büyük küçük herkesin bayramı gerek el öpülerek gerek sayılarak kutlanır.

Ahali Müslim’in gelmekte olan Ramazan Bayramları mübarek olsun efendim.

İşte böyle, asırlar önce Kudüs’te, 2022’de içinde nisan ayında buluştu üç kutsal kitabın üç kutsal dini.

Tüm bu ama tesadüf ama Tanrı’nın hikmeti üzerine; gözünüzü seveyim, kırmadan, yıpratmadan, incitmeden, üzmeden, kınamadan, sınırlarımızı bilip koruyarak kutlayalım birbirimizin kutlu günlerini.

Saygılarımla…